ماجرای «همه چشم‌ها به رفح» چیست؟ | تصویر وایرال شده ساخته هوش مصنوعی چه شباهتی با واقعیت رفح دارد؟
رویداد۲۴| مهسا جزینی: الجزیره در گزارشی نوشته که از روز دوشنبه یعنی یک روز پس از حمله مرگبار اسرائیل به رفح در غزه، این تصویر بیش از ۴۷ میلیون بار به صورت استوری اینستاگرام به اشتراک گذاشته شده است. «همه چشم‌ها به رفح» تصویری است که با هوش مصنوعی (AI) با شعاری برای جلب توجه نسبت به وضعیت رفح، جنوبی‌ترین شهر نوار غزه در نزدیکی مرز مصر، ساخته شده است.
اسرائیل با آغاز جنگ علیه حماس، شروع به بمباران شمال غزه کرد و کم‌کم به سمت جنوب و پایین آمد و فلسطینی‌ها را در حالی که به سمت جنوب فرار می‌کردند، از خانه و کاشانه خود آواره کرد. تا ماه فوریه که اسرائیل اعلام کرد که قصد دارد عملیات زمینی در رفح انجام دهد، حدود نیمی از جمعیت ۲.۳ میلیون نفری غزه به رفح رانده شده بودند. اسرائیل مدعی شده بود که چهار تیپ حماس در آنجا حضور دارند.
سراسر جهان اعلام اسرائیل در حمله به رفح را محکوم کرد. ماه فوریه، «ریچارد ریک پیپرکورن»، نماینده سازمان جهانی بهداشت برای غزه و کرانه باختری اشغالی، گفت «همه چشم‌ها» به حمله قریب‌الوقوع رفح است. آمیرا کاوش، هنرمند و محقق فلسطینی-عراقی-آمریکایی مقیم بریتانیا، که در آثارش به بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر زندگی و روایت‌های فلسطینی‌ها می‌پردازد، به الجزیره گفته است که «همه نگاه‌ها به رفح» احتمالاً از اظهارات او سرچشمه گرفته است. از آن زمان، این شعار در پوسترهای اعتراضی و دیگر پست‌های رسانه‌های اجتماعی ظاهر شد.
در رفح چه خبر است؟
روز یکشنبه، دو روز پس از آنکه دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) دستور توقف حمله به رفح را صادر کرد، بمباران اسرائیل دست‌کم ۴۵ نفر را در المواسی در غرب رفح که قبلاً منطقه امن اعلام شده بود، کشت. یک حمله دیگر اسرائیل روز سه‌شنبه در یک اردوگاه آوارگان در غرب رفح ۲۱ کشته برجای گذاشت که حداقل ۱۲ نفر از کشته‌شدگان زن بودند. به گفته وزارت بهداشت غزه، اسرائیل از ۷ اکتبر تاکنون حداقل ۳۶ هزار و ۱۷۲ نفر را در غزه کشته است.
بیشتر بخوانید: درباره بمباران و آتش‌سوزی در کمپ پناهندگان در رفح چه می‌دانیم؟ | خشم جهان از نسل‌کشی و کودک‌سوزی اسرائیل
«همه چشم‌ها به رفح» چه چیزی را نشان می‌دهد؟
تصویری که هوش مصنوعی ساخته، نمای هوایی از یک کمپ با انبوهی از چادر را نشان می‌دهد که ردیفی کنار هم به سمت چشم‌انداز یک قله برفی قرار گرفته‌اند. در وسط، چند چادر با رنگ روشن‌تر، ترکیب نوشته «همه چشم‌ها به رفح» را ساخته‌اند. آسمان آبی روشن با ابرهای پنبه‌ای در پس زمینه تصویر دیده می‌شود.
رفح هیچ شباهتی به این تصویر ندارد: آسمان آن با دود بمب‌های اسرائیل خاکستری شده است و هیچ ردیف منظمی از چادرها وجود ندارد - بسیاری از چادرها پس از بمباران درحالی که هنوز آدم داخلش بوده سوخته و آتش گرفته و اطرافش پر از زباله است.
رفح بسیار شلوغ‌تر است - به گفته سازمان ملل متحد، حدود ۱.۴ میلیون نفر در ماه فوریه برای فرار از بمب‌های اسرائیل به آنجا پناه برده‌اند. آژانس راستی‌آزمایی الجزیره تأیید کرد که این تصویر با استفاده از ابزار هوش مصنوعی (AI) تولید شده است. نشانه‌هایی که می‌گوید این تصویر ساخته هوش مصنوعی است شامل تکرار، هم‌ترازی متقارن چادرها، فقدان جزئیات و عدم وجود سایه است.
کدام سلبریتی‌ها «همه چشم ها به رفح» را به اشتراک گذاشتند؟
سوپر مدل آمریکایی بلا حدید که پدرش فلسطینی است.
نیکولا کوگلن بازیگر ایرلندی از برنامه نتفلیکس بریجرتون.
حسن منهاج کمدین و نویسنده آمریکایی و همچنین آرون پل بازیگر آمریکایی.
جمیلا جمیل بازیگر و فعال بریتانیایی و دوآ لیپا خواننده بریتانیایی.
بازیگران مشهور هندی از جمله وارون داوان، پریانکا چوپرا جوناس، آلیا بات و کارینا کاپور خان.
اولین استوری اینستاگرام که این پوستر را روز دوشنبه منتشر کرد متعلق به کاربری با شناسه @shahv4012 بود. الجزیره نتوانسته در بررسی‌هایش به نتیجه برسد که آیا این کاربر خودش تصویر را درست کرده یا نه. اما این کاربر در استوری‌های اینستاگرام خود اعلام کرده: «عذرخواهی می‌کند اگر بسیاری از مردم از این تصویر «راضی» نبودند اما هدف از انتشار متوقف کردن آن چیزی بوده که در رفح درحال اتفاق افتادن است.» علاوه بر اینستاگرام، این تصویر در شبکه توییتر یا X فعلی نیز به اشتراک گذاشته شده است.
چرا تصویر«همه چشم ها به رفح» این قدر وایرال شد؟
این تصویر بیش از بسیاری از عکس‌های رفح یا غزه توجهات را به خود جلب کرده است. دلیلش ممکن است این باشد که تصویر با استفاده از ویژگی «Add Yours» اینستاگرام به اشتراک گذاشته می‌شود، ویژگی‌ای که به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به جستجوی تصاویر، آن را در عرض چند ثانیه بازنشر کنند. دقیقاً به دلیل اینکه تصویر با هوش مصنوعی تولید شده، فاقد کلماتی است که ممکن است مشمول سانسور و قواعد ممنوعیت و محدویت اینستاگرام شود و همین به گسترش انفجاری آن کمک کرده است. کاوش همان هنرمند و محقق فلسطینی-عراقی-آمریکایی مقیم بریتانیا می‌گوید: «به نظر می رسد الگوی تولید شده با هوش مصنوعی توان تشخیص کلیدواژه یا سانسور مبتنی بر متن را داشته است.»
برخی از کارشناسان می‌گویند تصویر هوش مصنوعی ممکن است برای برخی از بینندگان دلپذیرتر از عکس‌های واقعی غزه باشد، که اغلب خون، جسد و خشونت را نشان می‌دهد. ادی بروگز ری، دانشیار مقیم دانشگاه نورث وسترن قطر، به الجزیره می‌گوید: «من معتقدم وایرال شدن این تصویر تا حد زیادی به دلیل تضاد کامل آن با تصاویر بصری غالب جنگ است... برای انسانیت‌سازی قربانیان غزه و رفح، کاربران رسانه‌های اجتماعی اغلب تصاویر واضحی از قربانیان و اعضای خانواده عزادار به اشتراک می‌گذارند.»
این توضیح روشن می‌کند که چرا الگوریتم‌هایی در پلتفرم‌هایی مانند متا [فیس‌بوک و اینستاگرام] که برای فیلتر کردن خشونت گرافیکی طراحی شده‌اند، این تصویر را شناسایی نکرده‌اند. بروگز ری می‌گوید: «برخلاف تصاویر واقعی و گرافیکی جنگ که ممکن است به دلیل سیاست‌های محتوا محدود یا حذف شوند، این تصویر ایجاد شده توسط هوش مصنوعی می‌تواند آزادانه‌تر پخش شود و به وایرال شدن سریع آن کمک کند.»
واکنش مردم به «همه چشم‌ها به رفح» چگونه بوده است؟
درحالی‌که عده‌ای از کاربران شبکه‌های اجتماعی از وایرال شدن این تصویر جشن و پایکوبی به راه انداخته‌اند گرفته‌اند، بسیاری دیگر خشمگین شده‌اند. منتقدان معتقدند که اشتراک‌گذاری این تصویر باعث می‌شود که در عمل تصاویر واقعی و مهم کنونی رفح دیده نشود و تصویر شهادت و تجربه زیسته فلسطینیان تضعیف و حوادث از واقعیت خود منحرف شوند. کاوش می‌گوید:« این صحنه یک صحنه تولیدشده توسط هوش مصنوعی، و از واقعیت غزه بسیار دور است درحالی‌که فلسطینی‌ها دهه‌هاست که از جهان می‌خواهند آنها را ببیند و باور کنند.» کاوش با اشاره به تلاش‌های دیپلماسی عمومی اسرائیل که از روایت‌های پروپاگاندای با دقت طراحی شده استفاده می‌کند، می‌گوید:« تجربیات و شواهد زندگی فلسطینی‌ها به‌طور سیستماتیک از سوی اسرائیل با دستکاری و فریب تضعیف و شده است. با توجه به اینکه بسیاری از شهروند-روزنامه‌نگاران فلسطینی در غزه جان خود را به خطر می‌اندازند تا واقعیت‌های خود را ثبت کنند، تصویر تولیدشده توسط هوش مصنوعی می‌تواند شکل دیگری از پاکسازی دیجیتال به نظر برسد.
بعد از «همه چشم‌ها به رفح» چه می‌شود؟
کاوش می‌گوید: «این سوال بزرگی است، زیرا حملات اسرائیل به رفح تشدید می‌شود. از یک سو، وایرال‌شدن تصویر هوش مصنوعی باعث می‌شود حواس جهان بیشتر متوجه بحران جنوبی غزه شده و روی آن متمرکز شود که این اتفاق، کمک‌کننده است اما خب بعد از «همه نگاه‌ها به رفح» چه؟ این پیام یا پیام‌هایی شبیه آن باید شامل درخواست‌هایی برای آتش‌بس فوری یا درخواست‌هایی از دولت‌ها برای تحریم اسرائیل نیز باشد. اما تا کنون این مدل پیام‌ها حاوی هیچ درخواست مشخصی نبوده است.»
او می‌گوید هوش مصنوعی می‌تواند با فرار از برخی محدودیت‌های سانسور هم به گسترش روایت فلسطینی کمک کند و هم آن را عادی‌سازی کند: «من به کاربران و مخاطبان تصاویر تولید شده توسط هوش مصنوعی می‌گویم فقط حواسشان باشد چگونه این تصاویر تولید شده، صحنه‌های وحشتناک خشونت‌آمیزعلیه فلسطینی‌ها را زیباتر یا عادی‌تر جلوه می‌دهند تا برای ما قابل هضم‌تر یا عادی شوند.»
من بودم مى نوشتم تمام چشم ها بر پارکينگ ايران خودرو که پرشده از ماشين اما نگه مى دارند تا بلکه بتوانند قيمت ها را بالا ببرند 
